Dárbbašlaš bággen? - Guorahallan fylkkamánniid dieđuid vuođul dan hárrrái man muddui geavahuvvo fápmu ja bággen psyhkalaš doaimmashehttejuvvon olbmuid guovdu jagiin 2000-2007
Dearvvašvuođageahču Raportta 7/2008 čoahkkáigeassu
4A, gohccumat, mearrádusat, sierralobit, báikkálaš geahccu ja bággen ja fápmogeavaheapmi leat doahpagat mat áigges áigái gullojit birrasiin mat addet dahje árvvoštallet addit bálvalusaid olbmuide geain lea psyhkalaš doaimmashehttejupmi. Raporta addá dáidda doahpagiidda sisdoalu ja muitala man ollu ja mainna lágiin bággendoaimmat leat cadahuvvon jagiin 2000 – 2007, ja ovdanbuktá erohusaid riikka fylkkaid gaskka.
1999:s ásahuvvojedje láhkanjuolggadusat gáržžidan ja unnidan váste bággema ja fápmogeavaheami dihto olbmuid vuostá geain leat psyhkalaš doaimmashehttejumit. Seammás ožžo fylkkamánnit bargun registreret dieduid láhkanjuolggadusaid cuovvuma birra, ja dan diedihit departementii, ma??el Stáhta dearvvašvuodagehccui. Raporta ovdanbuktá ja analysere dieduid. Dat cájeha lassáneami dáin loguin:
- diedihuvvon mearrádusat vaháteastadeaddji doaimmaid birra heahtediliin
- mearrádusat vaháteastadeaddji doaimmaid birra heahtedilálašvuodain mat dássedit cuožžilit
- mearrádusat doaimmaid birra mat galget deavdit bálvalusa vuostáiváldi vuoddodárbbuid
- oahppogáibádusain spiehkasteamit
Máid muitala lassáneapmi – ahte fápmogeavaheapmi registrerejuvvo buorebut, eanet fápmogeavaheami, ahte fágasuorgi nákce geavahit fámu fágalaš váikkuhandoaibman, vai cájeha go fágasuorggi gos lea ollu gelbbolašvuodaváili? Loguid ja dieduid sáhttá má?gga ládje dulkot.
Fylkkaid gaskka leat stuora erohusat. Dat sáhttá cájehit ahte fylkkat geavahit fámu hui iešgudet ládje. Muhto váilevaš ja iešgudet lágan registrerenvuohki dahká váttisin analyseret dieduid. Raporta ii ovdanbuvtte makkárge loahppajurdagiid dan hárrái mii livccii rievttes vuohki. Raporta lea vuosttažettiin vuoddun ságastallat ja ovdánahttit fágasuorggi ja bággema ja fápmogeavaheami registrerenvuogádaga. Stáhta dearvvašvuodagehccui lea raporta stivrendokumeantan iežas viidáset barggus bajimus geahccoeiseváldin.