Dearvvašvuođa-, sosial- ja mánáidsuodjalusbálvalusat mánáide hearkkes dilis 2008
Dearvvašvuođageahču raportta 5/2009 čoahkkáigeassu
2008:s guorahalle riikka fylkkamánnit ja Fylkkaid dearvvašvuodageahcut ovttasrádiid suohkaniid ovttasbarggu bálvalusaid hárrái mánáide ja nuoraide hearkkes dilálašvuodain.
Geahcus iskkadedje movt suohkanat heivehit ja cadahit ovttasbarggu mánáidsuodjalusa-, dearvvašvuoda- ja sosialbálvalusaid skuvlaagi mánáide, ja nuoraide 18 – 23 jagi agis. Bearráigeahccu cadahuvvui 114 suohkanis.
Gávnnahuvvui ahte eai buot suohkanat lágit dilálašvuodaid dárbbašlaš ovttasbargui, ja ollu suohkanat eai dárkkis ahte cuvvojuvvojit go mearriduvvon heiveheamit.
Suohkanat galget guorahallat iežaset bálvalusaid eastadan dihte váilevašvuodaid, cuovvut mielde jus váilevašvuodat gávnnahuvvojit ja atnit vásihusaid buorideami vuoddun. Ovttasbarggus mánáid ja nuoraid dilálašvuodaid hárrái lea dát hui unnán cuvvojuvvon. Suohkanat eai ge leat addán bargiide doarvái dárbbašlaš oahpaheami. Suohkaniid váilevaš cuovvoleapmi ja bearráigeahccu iežas bálvalusaid ovttasbarggu dáfus sáhttá dagahit ahte mánát ja nuorat eai oacco rievttes bálvalusa rievttes áigái.
Bálvalusat rávisolbmuide geain leat psykalaš gillámušat dahje bálvalusat mat addet rudalaš sosialveahki leat oktavuodas mánnáolbmuiguin. Dáin bálvalusain eai leat álo doarvái rutiinnat fuomášit leat go bearrašiin mánát geat dárbbahivcce veahki. Eai ge buot suohkanat sihkkarastte ahte mánáide, geat dárbbahit guhkes áiggi ja oktiiheivehuvvon dearvvašvuoda- ja sosialbálvalusaid, fállojuvvo oktagaslaš plána dahje ahte mánáidsuodjalus veahkkedoaimmaid olis ráhkada doaibmaplánaid mat fátmmastit iešgudet bálvalusaid ovttasbarggu dalle go dat livccii dárbbašlaš.
Oktiibuot oažžu fuolastuvvat dainna ahte ožžot go mánát ja nuorat veahki rievttes áigái ja ožžot go ollenge rievttes veahki. Riikka suohkanat berrejit guorahallat iežaset rutiinnaid dárkkistan dihte ahte sii leat heivehan, cuovvolan ja evalueren iežaset bálvalusaid ovttasbarggu mánáid guovdu geat leat riskadilis.